Toon meer colums

2017- Bij de maand oktober

1517 – 2017  ALLEMAAL HERVORMERS: JOHN KNOX

John Knox (1513? – 1572?) De hervormer van Schotland. Men noemde hem wel ‘die listige vos’,  of ‘die puritein’. Tijdens zijn leven is hij gehoond, bedreigd, verbannen. Honderd jaar later werden zijn boeken door het parlement verboden. Een ervan werd zelfs in het openbaar verbrand. Toch is John Knox is van grote betekenis geweest voor de kerk van Schotland.

Het jaar van zijn geboorte heeft men nooit met zekerheid kunnen vaststellen. Wel weten we dat hij zijn opleiding ontvangen heeft in St. Andrews, een stad in het noorden van Schotland, die ook in latere perioden van zijn leven een grote plaats zal innemen. Hoewel hij tot priester is gewijd, is hij waarschijnlijk nooit als priester actief geweest. Waren er al vroeg twijfels aangaande de leer van de Roomse kerk? Het duurt tot 1542 eer hij er voor uit durft te komen.

In St Andrews Castle wordt Knox tot het predikambt geroepen. Studie van oude kerkvaders en contact met hervormingsgezinden hebben daartoe bijgedragen.  Hij vestigt zich in Engeland, waar de jonge vrome koning Edward VI met ijver de zaak van de Reformatie zoekt te bevorderen. Knox' standplaats wordt Berwick, een ruwe plaats aan de grens met Schotland. Mensen komen tot bekering. Tunstall, de bisschop van Durham, openbaart zich als zijn vijand.

Van Berwick gaat Knox naar Londen. Daar krijgt hij grote invloed. In 1553 sterft koning Edward en wordt opgevolgd door diens halfzuster Mary Tudor, door Knox ‘de afgodische Izebel’ genoemd. Spoedig breekt er vervolging uit. Knox’ vrienden achten het beter dat hij uitwijkt naar het Europese vasteland. Hij voldoet aan hun dringend verzoek. Maar net als Paulus voelt hij een gedurige smart in verband met zijn broeders naar het vlees. Vurig bidt hij God hem veertig dagen te geven om in Schotland te kunnen preken. Die veertig dagen krijgt hij. In 1555 gaat hij voor een kort bezoek naar zijn geboorteland. Hij ontdekt hoe groot de honger naar het Woord is en ziet ook de kracht van de Geest aan het werk. Op 2 mei 1559 keert Knox voorgoed naar Schotland terug. Er sluimert nu een gewapend conflict, doordat de hervormden zich meer en meer gaan verzetten tegen de macht van de Roomse kerk en de regering van regentes Maria de Guise, moeder van toekomstige koningin Mary Stuart. In de kathedraal van St. Andrews verkondigt hij het Evangelie. Veertien priesters komen tot bekering. De zaak van de Reformatie wint nu snel veld.

Het Schotse parlement verwerpt het gezag van de paus. De Schotse confessie wordt door datzelfde parlement aangenomen. Over deze ontwikkelingen heeft Calvijn gezegd: „We zijn verwonderd over zo'n groot resultaat in zo'n korte tijd."

Als Mary Stuart in 1561 als jonge weduwe uit Frankrijk terugkomt, is het haar vaste voornemen de Reformatie tegen te houden. Knox heeft gedaan wat hij kon en hervormde de kerk tot een Presbyteriaanse kerk.

In zijn reformatiewerk ging Knox uit van twee principes. Het eerste is, dat God algehele gehoorzaamheid aan Zijn Woord vraagt. Daaraan is iedereen onderworpen, ook de koning of koningin. Het tweede principe waar Knox van uitging is, dat de Kerk dient te leven tot eer van God. Daarom moet ze tucht uitoefenen. Hij was dan ook erg streng in het afwijzen van zondige gebruiken. Van allerlei gebruiken in de kerk die God niet bevolen heeft, wilde hij niets weten. Verder ijverde hij voor de zuiverheid van de leer en van het leven van de dienaren van het Woord. Volgens Knox is het beter geen predikanten te hebben dan predikanten die de waarheid geweld aandoen of wereldse mensen zijn. Met nadruk preekte hij dat God genadig is.

Er is in zijn prediking nog een ander element, een element waarom hij vaak veroordeeld is. Volgens sommigen was Knox veel te veel een oudtestamentische profeet.

J.M. Weststrate