Toon meer colums

2018- Bij de maand april

ONZE KERK(ERE)DIENST: wat zullen we lezen?

Zo nu en dan lees ik in kerkbladen dat collega’s nog moeten nadenken waarover ze op de zondag zullen preken.

Ik moet daar eerlijk gezegd niet aan denken! Enerzijds omdat het me heel veel tijd zou kosten. Anderzijds omdat ik dan waarschijnlijk toch geneigd zou zijn u met mijn voorkeur, mijn stokpaardjes en mijn meest geliefde verhalen te confronteren. Dat wil ik u niet aandoen.

Er is gelukkig een Interkerkelijk Bijbel-leesrooster. Dat voorkomt willekeur, dat geeft variatie, dat legt ook verbinding tussen de afzonderlijke kerken op zondag en dat plaatst de voorganger voor de uitdagende taak om zelf eerst hoorder te zijn van het verhaal, alvorens hij verteller mag worden. Ik moet eerlijk bekennen dat ik regelmatig verhalen tegen kom, die ik zelf nooit had uitgekozen. Soms weet ik er in eerste instantie ook weinig raad mee. Dat maakt je als voorganger volledig afhankelijk: ‘Heer, zegt U het maar….., ik weet het echt niet’ Dat zijn kostbare momenten. Vanuit deze inspiratie volgt dan de transpiratie (het zweten en zwoegen).

Andere creativiteit in onze voorkeurkeuze van thema’s  of Bijbelverhalen kunnen we ook kwijt in de avonddiensten. Wat een zegen om twee kerkdiensten te hebben op zondag. Laten we dat kostbare koesteren en bewaken. In Reformatorische kerken kende men ’s middags of ‘s avonds de zogenaamde ‘catechismusdienst’ als leermoment en aanvulling op wat ’s morgens aangeboden werd.

Hoe er in de eerste kerk gelezen werd, is niet meer exact te achterhalen. Wel hebben bijbel geleerden in de vormgeving van de Thora (dat zijn de eerste vijf boeken van het OT) een mogelijke verdeling van de Bijbellezingen over drie jaren terug gevonden. Dat is later de basis geworden om voor ons de Bijbellezingen ook over drie jaren te verdelen.

Leidraad door het jaar heen, zijn voor dit Bijbel-leesrooster de christelijke feestdagen. Daarbij krijgen de lezingen uit de drie eerste evangeliën een prominente plaats. Dat spreekt voor zich, in een kerk die zich naar Jezus Christus noemt. Men heeft het dan over een Mattheüsjaar, een Marcusjaar en een Lucasjaar, om de vertellijn te volgen. De verhalen die Johannes geeft wijken een beetje af van de andere drie evangeliën en verspreidt men over die drie jaren. Zo komen ze alle vier tot hun recht.

Bij voorkeur wordt de tweede lezing uit het Oude (het eerste!) Testament gekozen. Dat onderstreept de onlosmakelijke verbinding van de kerk met Israël en van het eerste Testament met het tweede. Want…. hoe zouden we het NT kunnen begrijpen zonder de kennis en toelichting van het OT. Het is als ‘een huis met twee woonlagen’!

Maar er is ook een combinatie mogelijk met een lezing uit een apostolische brief. Met die vrijheid in het rooster kan de voorganger een eigen accent geven in de toepassing naar de praktijk.

De hervormer Calvijn wilde van geen leesroosters weten. Waarschijnlijk als reactie op de kerk van Rome die deze wel had. Hij liet het in vrijheid over aan ‘de dienaren van het Woord’. Dat verklaart deze gewoonte, die er nog steeds is in een aantal Reformatorische kerken. In de praktijk is het lezen volgens een rooster in veel kerken ingeburgerd. Het kindermateriaal is er ook op afgestemd. Dat maakt het ook logisch om met een rooster te werken.

Het voorkomt ook dat dominees hun (oude….. en waarschijnlijk heel mooie!) preek een zondag later meenemen naar een andere gemeente. Die gemeente heeft toch ook recht op vers voedsel en niet op opgewarmde kost. Het voorkomt ook, dat een vacante gemeente ‘de Emmaüsgangers’ drie weken achter elkaar langs ziet komen. Onze Gastsprekers wordt ook gevraagd zich aan het actuele Bijbel-leesrooster te houden, om bovengenoemde redenen. Sommigen vinden dat best wel lastig. Ze hadden gehoopt op een rustig weekje door ‘een greep naar een preek van de plank’.

J.M. Weststrate