Toon meer colums

2018- Bij de maand juni

ONZE KERK(ERE)DIENST: hoe lang duurt een preek?

Dat is een goede vraag. Het eerlijke antwoord van een kind: zes pepermunten! Voor sommigen duurt elke preek (te) lang. Ze kunnen zich niet concentreren om geboeid naar iemand die wat te vertellen heeft te luisteren. Voor anderen kan een preek niet lang genoeg duren, omdat ze alles wat er gezegd wordt als kostbaar vocht opdrinken. Hoe verschillend kunnen mensen zijn. Dat maakt gelijk duidelijk dat een prediker het zelden voor iedereen goed doet. De één verwacht in de preek het resultaat van doorwrochte bestudering van de tekst. De oorspronkelijke Bijbeltaal (Hebreeuws en Grieks) moet worden aangehaald en citaten uit boeken van zeer geleerde mensen horen daar bij. Je hoort aan zo’n preek: de dominee heeft het zich weer niet gemakkelijk gemaakt, hij/zij heeft er goed over nagedacht voor er iets wordt gezegd op de preekstoel. En zo zien ze het graag.

Anderen kijken juist uit naar een luchtig, vlot en vrolijk verhaal. Een grap, een kwinkslag, persoonlijke anekdotes van de dominee en z’n familie horen daar bij en de hoorders direct bij de preek betrekken door ze aan te spreken, een vraag voor te leggen, wordt zeer gewaardeerd. Wanneer er tijdens een preek niet gelachen kon worden, was die preek onder de maat.

In sommige kerkelijke kringen wordt de lengte van de preek als een belangrijke maatstaf gehanteerd voor het beoordelen van de kwaliteit. Met minder dan drie kwartier ‘stevige kost’ kan de gemeente nooit geestelijk gevoed worden. Dat er dan wel eens herhalingen zijn, neemt men op de koop toe.

In oude kerken tref je soms zandlopers aan de preekstoel. De bedoeling was, dat de prediker de zandloper omkeerde bij aanvang van de preek en er ‘amen’ gezegd moest worden, nadat de laatste korrel zand de loper had verlaten. Zo had de gemeente toch nog enige invloed op de lengte.

Nu moet je het maar afwachten. Is lengte bepalend? Nee! Is vormgeving alles zeggend? Nee! Het is misschien juist de bedoeling dat er in de preek niet een theologische verhandeling komt en het ook niet beperkt blijft tot uitleg van de tekst (dat doen we tijdens de Bijbelstudie), maar het gelezen woord moet zich gaan verbinden met onze tijd en met onze levens en omstandigheden. In klassieke preken gebeurde dat aan het eind, vaak na een tussenzang, bij ‘de toepassing’. Helaas was de boog daarvoor zolang gespannen geweest, dat de hoorders dit belangrijke slot niet meer oppikten.

Dat een prediker de hoorders kent heeft grote voordelen. Je kunt de taal van de mensen proberen te spreken en je weet iets van hun omstandigheden, waardoor je het woord ‘dichtbij’ kunt brengen.

Maar het echte werk doet de Heilige Geest! Predikers kunnen (moeten!) enkel goed hun best doen. Dat door de grote hoeveelheid prikkels, mensen maar kort de aandacht kunnen houden, is wel een belangrijk gegeven waar rekening mee gehouden moet worden. Predikers moeten niet alleen boeiend zijn, interessant om te volgen en leuk om naar te luisteren. Ze brengen Gods Woord en dat komt soms hard aan, het confronteert en het is bij tijden als zout in een wond. Dat doet zeer…. maar een wond geneest er wel van.  Ook moet er soms profetisch worden gesproken. Na het optreden van profeten klonk er zelden applaus en de toehoorders vonden het gesproken woord lang niet altijd grappig, maar het was wel nodig.

J.M. Weststrate