Toon meer colums

2018- Bij de maanden juli en augustus

ONZE KERK(ERE)DIENST: wij geloven niet alleen

Natuurlijk weten we dat we niet ‘in ons eentje’ geloven, maar dat we in een lange traditie staan die vele eeuwen terug gaat. Er zijn op dit moment ook heel veel christenen, verspreid over de wereld, die allemaal op een eigen manier, in wisselende omstandigheden vorm geven aan hun geloof en geloofsbeleving.

Maar ‘wat alle christenen geloven en belijden’ is eeuwen geleden samengevat in woorden. Het bekendst is de Apostolische Geloofsbelijdenis (ook wel ‘de twaalf artikelen van het geloof’ genoemd). Deze geloofsbelijdenis heet apostolisch, niet omdat ze door de apostelen is opgesteld, want in de huidige vorm dateert deze tekst uit de zevende eeuw (al is de oudste vorm wel veel ouder), maar ze geeft het geloof van de apostelen weer en vat dat samen. In Handelingen 2 (het verhaal van Pinksteren en het vervolg) lezen we dat de jonge gemeente volhardde in die leer van de apostelen. Op een bepaald moment was er aanleiding en behoefte om dat geloof in woorden te vatten.  Men denkt dat deze Apostolische geloofsbelijdenis aanvankelijk gebruikt werd bij de toetreding van mensen tot het christelijk geloof.

In het begin waren dat volwassen mensen die een keuze maakten en daarbij gedoopt werden.  De dopelingen spraken daarbij dit Apostolicum uit rondom hun doop.               

De oudste doop-geloofsbelijdenis lezen we in Filippus 2 vers 11: Jezus Christus is Heer.

Deze oer-belijdenis was kort en krachtig, want daarmee onderscheidden de christenen zich van de Joden die Jezus niet als Messias erkenden en van de heidenen die de keizer in Rome als hun heer zagen. Die belijdenis was vaak ook de aanleiding tot vervolging. Er bestaat ook nog een andere bekende geloofsbelijdenis, die van Nicea. Deze is uit de vierde eeuw. Deze tekst dankt z’n bestaan aan het bestrijden van de gedachte, dat er geen eenheid zou zijn tussen de Vader en de Zoon. Dat wordt daarom sterk in deze belijdenis benadrukt, om elk misverstand te voorkomen.

De tekst is vastgesteld op een kerkvergadering (concilie) dat werd gehouden in Nicea (huidige Turkije) en krijgt als ontstaansjaar 325 n.Chr. Dat verklaart de naam. Het credo (betekent: ik geloof) is de reactie/belijdenis van de gemeente op de prediking. Het is daarom beter dat de gemeente deze geloofsbelijdenis zelf uitspreekt of uitzingt, dan dat ze het hoort voorlezen en beaamd met een lied. In de meeste gevallen gaat de gemeente hier bij staan. Het mooie van deze geloofsbelijdenisteksten is, dat ze stammen uit een tijd waarin de kerk nog ongedeeld (niet gesplitst/gescheurd) was.

Je voelt de verbondenheid, met andere kerken en christenen en met de generaties vóór en na ons. Er zijn intussen vele andere geloofsbelijdenissen opgesteld. Die worden ook in de kerken gebruikt. We moeten deze geloofsbelijdenissen niet verwarren met de belijdenisgeschriften uit de tijd van de Reformatie. Deze documenten ‘drie formulieren van enigheid’ waren bedoeld om zich nadrukkelijk te profileren tegenover de kerk van Rome. Het gaat dan om de Nederlandse Geloofsbelijdenis (1561), de Heidelbergse Catechismus (1563) en de Dordtse Leerregels (1619). Soms vraagt een tijd om een eigentijdse geloofsbelijdenis. De Bekennende Kirche (Belijdende kerk) was een christelijke verzetsbeweging in nazi-Duitsland. In 1933 werden de protestantse kerken gedwongen te fuseren tot Deutsche Reichskirche, ook bekend als de Deutsche Evangelische Kirche. Tevens moesten niet-Ariërs hun ambten in de kerk opgeven.  Als reactie hierop werd in september van dat jaar de ondergrondse Bekennende Kirche opgericht. In  1934 gaf een groep voorgangers de Verklaring van Barmen uit waarbij zij Christus en de Bijbel als hun bronnen aangaven en staatsingrijpen afwezen. De voornaamste auteur van deze verklaring, ook wel Barmer Thesen genoemd, was Karl Barth. Sommige leiders van deze Bekennende Kirche, zoals Martin Niemöller en Dietrich Bonhoeffer, werden opgesloten in concentratiekampen. Een aantal van hen kwam om het leven. De Bekennende Kirche was betrokken bij verschillende vormen van verzet, met name bij het verbergen van Joden.

J.M. Weststrate