Toon meer colums

2019- Bij de maand februari

DE GEMEENTE ALS…… gebedsgemeenschap

Elke zondag komt de gemeente samen in het huis van gebed. Bidden is een belangrijk onderdeel van de eredienst. Diverse keren laat Jezus zich kritisch uit over de praktijk van de openbare gebeden in zijn tijd. Hij raadt zijn discipelen aan om eenzame plaatsen op te zoeken voor de omgang met God (vgl. Matth. 6:5-8).

De gemeente heeft collectieve omgang met God nodig naast het persoonlijk gebed. De eerste christelijke gemeente laat zich typeren als een gebedsgemeenschap. In Handelingen 1:14 lezen wij: ‘Dezen bleven allen eensgezind volharden in het bidden en smeken, met de vrouwen en Maria, de moeder van Jezus, en met Zijn broers.’ Het gebed is, zo blijkt hier, geen zaak van de enkeling alleen. In de samenkomst nadert de gemeente gezamenlijk tot God.

De gebeden in de eredienst kunnen zowel gesproken als gezongen gebeden zijn. Dat laatste is een vrucht van het verlangen van de Reformatie om de gemeente te laten participeren in de gebeden.

De kerkgangers moeten in de dienst kunnen spreken en niet slechts toeschouwer zijn. In het zingen geeft de gemeente stem aan haar lof, dank, nood en schuldbelijdenis. Met name de psalmen bevatten uitermate geschikte gebedsteksten. Deze sluiten aan bij de gebedspraktijk van Jezus, de eerste gemeente (Handelingen 4) en vormen ‘een onafgebroken onderstroom van een gezond christelijk leven’.

Naast de gezongen gebeden en het stil gebed, zijn er ook de gesproken gebeden. Deze laatste vragen om een zekere orde en worden in de regel uitgesproken door de predikant die op dat moment de stem van de gemeente is. Vanwege dit laatste wordt in de gezamenlijke gebeden ook principieel de ‘wij-vorm’ gebruikt. Voor het openbare gebed zijn bepaalde vaardigheden vereist. Wanneer de voorganger bidt, vraagt dit om taal die toegankelijk is voor het geheel van de gemeente. Helder taalgebruik en aandacht voor de spanningsboog van de biddende gemeente zijn praktische zaken die helpen om het geheel van de gemeente mee te nemen in het gebed. Jezus zegt hierover: ‘Als u bidt, gebruik dan geen omhaal van woorden zoals de heidenen, want zij denken dat zij door de veelheid van hun woorden verhoord zullen worden’ (Matth. 6:7). Spontane onvoorbereide gebeden hebben niet vanzelfsprekend de voorkeur. Van een voorganger mag een zorgvuldige voorbereiding worden verwacht. Formuliergebeden, psalmgebeden en een goed geordende lijst van voorbeden waarbij een zekere afwisseling wordt gehanteerd zijn nuttige hulpmiddelen. De gemeenteleden, in het bijzonder de ambtsdragers, ondersteunen de predikant wanneer zij concrete gebedspunten aanreiken. Dit laatste vergroot de betrokkenheid.
Kerkgangers zijn geroepen om mee te bidden. De gemeente dient te beseffen dat zij in gesprek gaat met God en zich voor Hem present stelt. In het gebed treedt de gemeente daadwerkelijke in contact met God

Veel gemeenteleden waarderen persoonlijke voorbede. Er is een praktijk om (persoonlijke) situaties steeds concreter te benoemen. Voor predikanten die wekelijks voorgaan in de gebeden zitten hier diverse lastige knopen. Is het nodig om elke ziekte, opname en jubileum te noemen? Kunnen wij in alle gevallen bidden om genezing? Met betrekking tot de noden en dankpunten vanuit het midden van de gemeente willen we voorkomen dat het gebed niet meer is dan in een soort pastoraal gesprek dat in de eredienst wordt gevoerd. Toch hoeft het concrete benoemen van diverse situaties geen afbreuk te doen aan onze gerichtheid op God. God weet wat wij nodig hebben voordat er een woord over onze lippen komt, maar wil dat we Hem aanroepen. Door het gebed raakt de gemeente betrokken op God en leert zij dat Hij betrokken is op het leven van elke dag.

Kerkgangers nemen de ervaringen van de week mee de kerk in. Veel gelovigen leven met de vraag of het persoonlijk gebed wel zin heeft. Anderen zijn teleurgesteld, worstelen met onverhoorde gebeden en zijn wellicht gestopt met bidden. De voorganger mag kerkgangers met al deze ervaringen bij de hand nemen en hun leven in de tegenwoordigheid van God brengen. Het is een voorrecht om woorden en taal te geven aan vreugde en verdriet.

De gebeden in de eredienst hebben dus ook een didactische waarde. De ogen van de gemeente worden geopend voor de noden van de naaste ver weg en dichtbij. De voorganger gaat hier voorop in het vertrouwen dat het bidden van de gemeente niet stopt wanneer hij amen zegt.
Toen een discipel aan Jezus vroeg ‘Leer ons bidden’ gaf de Meester geen lezing over het gebed. Hij legde hen het Onze Vader op de lippen. In het verleden werd de eredienst ook wel een godsdienstoefening genoemd. Het is een voorrecht om als gemeente samen de dienst aan God te beoefenen door Hem in de gebeden te loven, te prijzen, te danken, te smeken. Daarom sluiten we af met de oproep van Paulus uit Kolossenzen 4:2 ‘Houd sterk aan in het gebed, en wees daarin waakzaam met dankzegging.’ (deze bewerkte tekst komt uit ‘contextueel’ en is van dr. P. Veerman)

J.M. Weststrate