Toon meer colums

2019- Bij de maand november

DE GEMEENTE ALS……  MOEDER

'Habere non potest Deum patrem qui ecclesiam non habet matrem', Cyprianus (vert. Men kan God niet als Vader hebben, wanneer men de kerk niet als moeder heeft).

We hebben in deze uitspraak te doen met een woord van Cyprianus, een van de meest bekende kerkvaders. Rond 200 wordt hij geboren in Carthago. Op oudere leeftijd aanvaardt hij het christelijk geloof. Het duurt niet lang voor hij tot bisschop wordt gewijd van zijn geboortestad. Cyprianus’ uitspraak is door velen overgenomen. De hervormer Maarten Luther weet van de noodzaak van de kerk als moeder: ‘Waar God woont, daar is de kerk en daar moeten wij zijn.’

Ook Calvijn spreekt over de kerk als moeder ‘buiten wie geen heil is’. Bij hem wordt een ander accent zichtbaar: de kerk is het lichaam van Christus en buiten Christus is geen heil. Dat we de kerk als een moeder nodig hebben, wijst op de volstrekte noodzaak van de geloofsverbondenheid met Christus, maar heeft in zekere mate ook betrekking op de zichtbare kerk.

Ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die bij het horen van ‘de gemeente als moeder’ cynisch reageren met een opmerking als: een stiefmoeder zeker. Maar de kerk hoort wel als een moeder te zijn. In God treft ons het vaderlijke. In de kerk ontmoeten we het moederlijke.

Het gaat om de kerkelijke gemeenschap als gezin. God als Vader hebben, wil bijna altijd zeggen dat je de kerk/gemeente daarbij als je moeder leerde kennen en daarom ook als zodanig lief hebt gekregen. Het kan geen kwaad daar in onze tijd aandacht voor te vragen.

Het instituut kerk spreekt niet meer zo aan. Onze samenleving wordt beheerst door individualisme: je bindt je nergens aan en je bindt je zeker niet aan een kerk!

Als je wat voor 'je ziel' zoekt, bezoek je liever vrijblijvend een dienst van een gemeente waar een voorganger is die het zo weet te zeggen, dat het je aanspreekt en waar je een sfeer treft die prettig is. Daarvoor geef je je oude en een beetje aftands geworden 'moeder' prijs. Want ze is niet meer wat ze vroeger was. Of ze houdt zo vast aan het oude. Ze is zo weinig met haar tijd meegegaan.

De gemeente als moeder is een actueel thema. Want een moeder kies je niet uit. Ze wordt je door God geschonken. En broers en zusters heb je ook niet geselecteerd uit een aanbod. De kerk is nooit een optelsom van losse individuen die elkaar hebben uitgekozen. Ze is een gemeenschap, een gezinsverband, op elkaar aangewezen. Ze kunnen elkaar niet missen. Kreeg je God tot je Vader, dan heb je daarmee niet een vrijbrief gekregen om je moeder, om de kerk, maar af te danken.

Het moederlijke aspect van de kerk/gemeente vloeit voort uit Jezus’ onvoorwaardelijke liefde voor de mensen.
Wat wil Cyprianus’ uitspraak ons vandaag voorhouden?

Als we het beeld van de gemeente als moeder gebruiken, dan zit daar een appèl in om geduld te hebben met deze moeder.

Er is ook een keerzijde, in die zin dat het voor de kerk gevolgen moet hebben wanneer zij als moeder wordt aangeduid. Wat draagt een moeder een verantwoordelijkheid voor haar kinderen. Het gaat haar aan het hart dat haar kinderen gezonde voeding ontvangen. Dat valt gemakkelijk toe te passen. Wat is ze betrokken bij het welzijn van de kinderen.

J.M. Weststrate