Toon meer colums

2020- Bij de maand februari

 Markante voorgangers....

A.M. BERKHOFF (1885-1944) Chiliasme

Ds. Arie Marinus Berkhoff was maar liefst 26 jaar predikant in de Christelijk Gereformeerde kerken (Leeuwarden, Zwolle, Utrecht, Amsterdam en Sneek) In 1936 verbond hij zich aan de Vrije Evangelische Gemeente van Groningen. In 1944 overlijdt hij, 59 jaar oud. Vanwaar die overstap?

Kenmerkend in het leven en werk van ds. Berkhoff is zijn passie voor het zogenaamde ‘duizendjarig vrederijk’,  in theologische kringen ook bekend als ‘het Chiliasme’  (Gr. ‘chilioi = duizend’). Chiliasme of millennialisme is een aanduiding voor het geloof dat er voor of na de wederkomst van Christus een duizendjarig vrederijk of een paradijs op aarde zal worden gevestigd.

Het idee van een tijdelijk Messiaans rijk komt al in de joodse apocalyptische literatuur voor. Dit idee is sterk beïnvloed door het verlangen dat Israël weer als zelfstandige staat zou bestaan. Zo is er in 1 Henoch sprake van een periode van 7 weken. Na die periode is er een tijdelijk Messiaans koninkrijk. Daarna is er sprake van een nieuwe hemel en nieuwe aarde.

Het christelijk chiliasme is vooral gebaseerd op het Bijbelboek Openbaring, maar baseert zich ook op andere (Bijbelse) apocalyptische geschriften of uitspraken, zoals delen van het Daniël en Joël. Een centrale rol neemt de profetie over het duizendjarig vrederijk in Openbaring 20:1-6 in.

Binnen het christendom bestaan verschillende visies op de wederkomst van Jezus Christus in relatie tot het duizendjarig vrederijk. Het millennialisme legt uit, dat Jezus fysiek aanwezig zal zijn bij Zijn wederkomst, voordat het duizendjarig vrederijk aanbreekt. Deze opvatting is grotendeels gebaseerd op een letterlijke uitleg van Openbaring 20: 1-6. Deze profetie beschrijft Jezus' wederkomst na een periode van geloofsvervolging. Satan is dan voor duizend jaar geketend in de diepte. Na afloop van de duizend jaar zal Satan nog voor korte tijd worden losgelaten. Deze periode zou voorafgaan aan het uiteindelijke laatste oordeel en de opstanding der gelovigen.

De eerste kerkvaders geloofden ook in een letterlijke uitleg van Openbaring 20. Justinus de Martelaar en Ireneüs kwamen bekend te staan als de felste uitdrager van dit idee.

De eerste die de letterlijke uitleg in twijfel trok was Marcion. Deze werd door de meeste christenen beschouwd als een ketter. Origenes was de tweede die het idee van het millennialisme in twijfel trok. Deze koos voor een literaire uitleg en van de wederkomst van Christus. Met zijn uitleg had hij echter weinig invloed. Dionysius van Alexandrië was een patriarch die in de 3e eeuw de kerken in zijn regio overtuigde van de waarde van het millennialisme, maar dan in een geestelijke betekenis van dat vrederijk.

Het millennialisme werd in de 17e en 18e eeuw breed geaccepteerd onder piëtisten in Duitsland. In de 19e eeuw was het populair onder veel Engelse en Amerikaanse evangelisen en anglicanen. Dit ging gepaard met een sterke eindtijdverwachting en Christus' spoedige wederkomst.

Ds. Berkhoff werd om zijn theologische opvattingen over de wederkomst van Christus en het Duizendjarig vrederijk in de Christelijk Gereformeerde kerk veroordeeld, nadat zijn opvattingen aan een onderzoek onderworpen waren. Hun synode stelde: dit is niet de Schriftuurlijke visie. Het werd ds. Berkhoff niet verboden een persoonlijke opvatting te hebben, maar hij mocht die niet als de leer van de kerk uitdragen.

Omdat zijn opvattingen wel overeenkwamen met wat in sommige Vrije Evangelische Gemeenten geleerd werd (vooral in de gemeenten die uit het werk van Johannes de Heer en de Zoeklichtbeweging waren voortgekomen), was een overstap naar één van die gemeenten niet verwonderlijk.  Hij heeft maar korte tijd in onze Bondsgemeenschap kunnen werken.

J.M. Weststrate