Toon meer colums

2020- Bij de maand september

In 2020 staan we stil bij:  MARKANTE VOORGANGERS ………

 Voorgangers komen en gaan en ze werken ieder op een eigen wijze en trekken hun spoor en laten herinneringen achter. I DID IT MY WAY.

In de Bond van VEG waren in de loop van de tijd diverse voorgangers en daar zaten markante (opvallende) figuren tussen. Dit jaar laten we er elf de revue passeren:

MARINUS MOOIJ (1850-1918): SAMEN

Marinus Mooij kwam uit een groot gezin en raakte met een aantal van zijn broers betrokken bij het werk van ds. Witteveen in Ermelo. Hij ontving een theologische opleiding in Duitsland. Hij werd eerst voorganger in Winschoten, later in Oude-Leye (nu: Oude Bildtzijl), daarna in Franeker en Dordrecht.

Hij was betrokken bij de laatste periode van de Zendingsgemeente van Witteveen in Ermelo en hij heeft een belangrijke rol gespeeld bij het vormen van de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland. Hij was de man van ‘samen’.

Vooral voorgangers en evangelisten uit de kring van Ermelo (ds. Witteveen) en Goes (ds. Budding) ontmoetten elkaar vanaf ca. 1865, ook al waren er soms diepgaande verschillen. Budding moest bijvoorbeeld niets hebben van de prediking van het duizendjarig rijk van de leerlingen van Witteveen (het Chiliasme) maar het ideaal van de vrije, zelfstandige gemeenten had zijn sympathie.

De verschillen in doopopvatting leidden ertoe dat de leerlingen van De Liefde geen toenadering zochten tot de evangelisten uit de kring van Witteveen. In deze kring werd het initiatief genomen tot de oprichting van de Bond (1879), maar in 1881 vond zij niet plaats in Ermelo, maar in Franeker. Witteveen had zich namelijk in die tussentijd terugtrokken. Zijn huiver voor een nieuwe 'kerk' en zijn contacten met Hervormden, die financieel voor hem onmisbaar waren, hebben hem waarschijnlijk tot deze stap gebracht.

De Bond begon met slechts vijf gemeenten. De broers Arend Mooij (1832-1915) en Marinus Mooij (1850-1918), die leerlingen en medewerkers van Witteveen waren en met hem de eerste Beginselen hadden geschreven, waren de drijvende kracht, naast ds. Johannes Gesinus Smitt (1845-1908), die afkomstig was uit de Christelijk Gereformeerde kerk en in Amsterdam leiding gaf aan de grootste gemeente in de Bond met meer dan duizend leden.
De start van de Bond was dus weinig representatief voor het geheel van de vrije gemeenten in Nederland: de gemeenten van Budding ontbraken, evenals de gemeenten van De Liefde en Ermelo.

Een invloed op de jonge Bond is te vinden in de zogenaamde Brightonbeweging die in de jaren 70 van de 19e eeuw een korte bloei heeft gekend. Smitt was actief in deze beweging en ook de gebroeders Mooij waren erbij betrokken. Problemen ontstonden vooral toen ds. D.P.M. Huet (1827-1895), die de centrale figuur in de Brightonbeweging in Nederland was, zich met christelijk spiritisme ging bezighouden. Smitt en de gebroeders Mooij verlieten toen deze beweging.

In 1892 sloot de Bond zich aan bij de International Congregational Council (de voorloper van de latere WARC vanaf juni 2010 World Communion of Reformed Churches (WCRC) geheten), maar de contacten werden vanuit Nederland niet bijgehouden en verwaterden. Er vond gaandeweg ook een vorm van institutionalisering plaats. Er werd in 1912 een belijdenisgeschrift geschreven, waar Marinus Mooij zich fel tegen verzette op grond van de oorsprong en de beginselen van de Vrije Evangelische Gemeenten.

J.M. Weststrate